Die Kultbildgruppe im Heiligtum der Despoina zu Lykosura
Die original erhaltene hellenistische Kultbildgruppe im Heiligtum der Göttin Despoina in Lykosura ist von besonderer Bedeutung für die archäologische Forschung. Von Pausanias stammt das einzige literarische Zeugnis zu diesem Monument, das von dem Künstler Damophon geschaffen wurde und sich in der dunklen Cella des Tempels befand. Die Autorin der vorliegenden Arbeit hat sich zum Ziel gesetzt, eine neue Rekonstruktion der stark fragmentierten Gruppe – basierend auf der literarischen Überlieferung, münzkundlichen Hinweisen sowie einer reichen fotographischen Dokumentation – vorzulegen und damit verbundenen religions- und kulturgeschichtlichen Fragen nachzugehen.
The Hellenistic Cult Group originally preserved in the sanctuary of the goddess Despoina in Lycosura is of particular importance for archaeological research. Pausanias is the only literary source to this monument, which was sculpted by the artist Damophon and was located in the dark cella of the temple. The objective of the present work is to present a new reconstruction of the highly fragmented group, based on the literary tradition, numismatic evidence and rich photographic documentation. Additionally, related questions of religious and cultural history will be pursued.
PAUSANIAS: TRAVELLER, PILGRIM, JOURNALIST OR RESEARCHER OF ANTIQUITY? THE CASE OF LYCOSURA AND THE VISIT TO THE TEMPLE OF DESPOINA IN ARCADIA
This paper is part of my doctoral thesis on the cult group of Damophon at Lycosura in Arcadia, Peloponnese, and will focus on the credibility of Pausanias' description as an archaeological and historical source. The most important literary source on the existence of many temples, ancient cities, religious traditions and cult rituals is included in Pausanias Hellados Periegesis. Pausanias, whose activity is dated to the 2nd century A.D., travelled in Greece (mainly in the Peloponnese) and wrote down all the information about the ancient cities and their mythological and historical background. As a citizen with a high social status, he visited Greece to write a "Traveller's Guide to Antiquity", a description of architectural, geographical and topographical interest. Pausanias was particularly interested in ancient cult traditions because he himself was deeply religious and initiated into the Eleusinian Mysteries. As a deeply religious person, he tried to be discreet about religious matters during his journey.
Arcadia was a very important stop for Pausanias, and his extensive Periegesis on this region gives us the opportunity to reflect further on the purpose of this analysis: was it just a traveller's interest, a fear of unknown and mystical cults in Arcadia, or his intention to write down a long tradition linked to mythical antiquity? How could Pausanias be described? As a mere pilgrim or as a superstitious person, whose respective tradition for each place he visited was accompanied by a subjective narrative? Can we use the term "superstitious" at the time of Pausanias?
This paper will examine in more detail the case of Lycosura and the arrival of Pausanias at the temple of Despoina.
Η μορφή του Ανύτου από την Ομάδα της Λυκόσουρας
Η λατρευτική ομάδα της Λυκόσουρας, έργο του γλύπτη Δαμοφώντα από τη Μεσσήνη, αποτελεί ένα από τα λίγα σωζόμενα πρωτότυπα λατρευτικά αγάλματα της ελληνιστικής περιόδου. Αν και η έρευνα έχει ασχοληθεί σε βάθος τόσο με στιλιστικές, εικονογραφικές, χρονολογικές αλλά και λατρευτικές προσεγγίσεις, ωστόσο η μορφή του Ανύτου παραμένει αμφιλεγόμενη. Η δυσκολία της μελέτης του συγκεκριμένου γλυπτού έγκειται κυρίως στην απουσία αρχαιολογικών και φιλολογικών στοιχείων, τα οποία παραμένουν φειδωλά για μια περαιτέρω ανάλυση.
Η παρούσα ανακοίνωση, που αποτελεί τμήμα της διδακτορικής μου διατριβής σχετικά με τη λατρευτική ομάδα, στοχεύει να παρουσιάσει μια νέα πρόταση αναπαράστασης της μορφής καθώς και μια διαφορετική ερμηνευτική αλλά και κατασκευαστική προσέγγιση της μορφής του Ανύτου δίπλα από τις λατρευόμενες θεές στο ιερό της Λυκόσουρας. Η περιγραφή του Παυσανία στα Αρκαδικά για τον οπλισμένο Τιτάνα είναι ανεπαρκής για μια ολοκληρωμένη και εμπεριστατωμένη μελέτη, όπως επίσης και τα αρχαιολογικά ευρήματα που αποδίδονται στον Άνυτο. Βασικό μειονέκτημα αποτελεί η απουσία του κορμού του αγάλματος, γεγονός που καθιστά τη μελέτη του δυσκολότερη.
Βασικό κομμάτι αυτής της παρουσίασης αποτελεί επίσης και ο τρόπος κατασκευής του αγάλματος. Ποια τεχνική χρησιμοποίησε ο γλύπτης; Σύμφωνα με ορισμένους μελετητές η κατασκευή του διέφερε από αυτών της Δέσποινας, ΄Δήμητρας και Άρτεμης. Μπορούν όντως να επιβεβαιωθούν αυτοί οι ισχυρισμοί με βάση τα διασωθέντα κομμάτια από τον περίφημο θώρακα της μορφής;
Πέραν τούτου, επιχειρείται μία εκ νέου σχεδιαστική αναπαράσταση του Ανύτου ως πλήρως οπλισμένου. Οι μέχρι πρότινος γνωστές αναπαραστάσεις των G. Dickins, E. Lévy και J. Marcadé και A. Stewart, βασίστηκαν κυρίως στη μοναδική απεικόνιση της ομάδας στο νόμισμα των Μεγαλοπολειτών της εποχής αυτοκρατορίας της Ιουλίας Δόμνας του 200 μ. Χ., αλλά και στα λιγοστά αρχαιολογικά ευρήματα. Η νέα απεικόνιση βασίζεται, εκτός των ήδη δεδομένων στοιχείων, και σε μια μελέτη του οπλισμού της μορφής σαν ένας άλλος Κουρήτης, οπλίτης έτοιμος να υπερασπιστεί τη Δέσποινα, αφού σύμφωνα με την τοπική αρκαδική παράδοση ήταν ο τροφός της.
Αναπόσπαστο κομμάτι αποτελεί και η λατρεία. Πώς εντάσσεται ο Άνυτος σε αυτήν και για ποιο λόγο θεωρήθηκε ισάξιος με τις τιμώμενες θεές να σταθεί δίπλα τους; Είναι ένας τοπικός ήρωας, ένας Τιτάνας ή μήπως συνδέεται βαθύτερα με την ερμηνεία της μυστηριακής λατρείας της Δέσποινας στη Λυκόσουρα; Μορφή πολυδιάστατη, που προσεγγίζεται λατρευτικά και ερμηνευτικά σε συνδυασμό με τις απεικονιζόμενες θεές και τη θέση τους στην τοπική λατρεία. Τέλος, δε θα μπορούσε να απουσιάσει και η στιλιστική ανάλυση της σωζόμενης κεφαλής του Ανύτου και πιθανά εικονιστικά πρότυπα, με τα οποία παραλληλίζεται.
Εκπαιδευτικές πρακτικές και εκπαιδευτικό υλικό στη διδασκαλία της ελληνικής ως γλώσσας καταγωγής και δεύτερης γλώσσας σε σχολεία της Βόρειας Ρηνανίας Βεστφαλίας
Η παρούσα εισήγηση στοχεύει κυρίως στην ανάλυση των μεθόδων διδασκαλίας όχι μόνο μέσα από την έντυπη, αλλά εξίσου και την ψηφιακή μορφή στα τμήματα εκμάθησης της ελληνικής ως γλώσσας καταγωγής στο κρατίδιο της Βόρειας Ρηνανίας Βεστφαλίας στη Γερμανία. Συγκεκριμένα θα γίνει αναφορά αρχικά στους εκπαιδευτικούς και παιδαγωγικούς στόχους της ύπαρξης του προσφερόμενου μαθήματος εκμάθησης της γλώσσας καταγωγής από το γερμανικό κράτος, αλλά και στα προβλήματα και δυσκολίες με βάση τα στοιχεία που προκύπτουν από την εμπειρία του εκάστοτε εκπαιδευτικού. Σημαντικό πρόβλημα αποτελεί η απουσία συγκεκριμένης ύλης και βιβλίων για την ειδική αυτήν κατηγορία μαθητριών και μαθητών, που καλύπτουν όλη την πρωτοβάθμια αλλά και δευτεροβάθμια εκπαίδευση (από την 1η έως τη 10η τάξη) με συμμετοχή στις εξετάσεις πιστοποίησης στη 10η τάξη. Οι εξετάσεις αυτές πιστοποιούν τη γλωσσομάθεια και αναγνωρίζουν την ελληνική ως δεύτερη και τρίτη ξένη γλώσσα. Εκτός από τα παραπάνω, θα γίνει μια προσπάθεια να αναδειχθούν οι προκλήσεις που καλείται ο εκπαιδευτικός να αντιμετωπίσει, όπως μαθήτριες και μαθητές χωρίς κοινό γλωσσικό επίπεδο, προβληματικό κοινωνικό υπόβαθρο, ανομοιογένεια τμημάτων και δυσκολία στο διαχωρισμό της διδασκαλίας της ελληνικής ως μητρικής ή ξένης. Ποια είναι τα όρια ανάμεσα στις έννοιες δεύτερη/ξένη και μητρική γλώσσα ή γλώσσα καταγωγής; Ποια εφόδια καλείται ο εκπαιδευτικός να πληροί, ώστε να ανταποκρίνεται στις σημερινές απαιτήσεις εκμάθησης της γλώσσας και πώς το εκπαιδευτικό υλικό σηματοδοτεί αυτή την προσπάθεια; Τέλος θα γίνει και μία παρουσίαση των νέων σχολικών εγχειριδίων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης από την εισηγήτρια, με στόχο την κάλυψη διδακτικών κενών στην ύλη του μαθήματος.
RELIGIOUS MOBILITY AND THE VISUALIZATION OF MYTH: MYSTERY CULTS, FESTIVALS AND DRÓMENA AS A MEANS OF RELIGIOUS DISSEMINATION
Religious mobility in the ancient world was a multifaceted and complex phenomenon. It involved the physical movement of people to religious regions for the purpose of sacrifice, initiation, or participation in rituals to venerate the deity being worshipped, as well as the transfer of a shared religious experience from one cult to another. This study aims to provide another perspective on the topic. Festivals and rituals were common in various cults of the ancient Greek world, providing a means to share ideas and religious experiences. The visualization of myths, through various symbols, sacrificial objects, and drómena, intensified the religious experience. The impact of symbols on sensation and how objects conveyed messages were important considerations. This article raises significant questions about whether religious mobility is substantial or symbolic. It explores the impact of space and symbols on sensation and the use of objects as a means of conveying messages.
Searching for Kore in Ancient Arcadia: Innovative Approaches to the Cult and the Interpretation of a Female Deity (co-author Elli Papazoi)
In Greek religion and mythology, the presence und involvement of women in sacred and mystery cults were often associated with specific deities. One of the most well-known and significant examples is the cult of Demeter and Kore, revered throughout ancient mainland Greece and beyond, especially during the famous Eleusinian mysteries. This paper explores the cult of Kore in sanctuaries across Arcadia, one of the less researched regions of Greece within the Peloponnese. It investigates various aspects of her cult, including its rituals, mystical elements, and the roles of female priestesses in serving the deity. While Kore was frequently worshipped alongside Demeter, specific cult sites reveal her dominant role in the rituals, most notably exemplified in Lycosura, where Kore is venerated as Despoina. Furthermore, this research involves the examination of additional cult sites in the Arcadian cities, conducted as part of two dissertations, with the objective of reconstructing the worship of this enigmatic female deity. Lastly, this paper aims not only to examine the overlooked epigraphical and literary evidence, but also to shed light on and interpret the remarkable archaeological finds that will illuminate the active role of women in this cult within the sacral landscape of Arcadia.
Mysteries and interactivity: the relationship between Demeter Kore at Eleusis and Demeter Despoina at Lykosura
The present article discusses the worship of Demeter with Kore in Eleusis and Demeter with Despoina in Lykosura through a comparative study that highlights the interactive relationship between them. The study draws upon a range of methodologies, including worship analysis, architectural analysis, and the study of symbols in sculpture and vase painting. It also employs philosophical and religious perspectives to provide a comprehensive understanding of the relationship between the two goddesses.
